Tiêu Chảy Sau Cai Sữa – Thách Thức Lớn Trong Chăn Nuôi Lợn
Tiêu chảy sau cai sữa (Post-Weaning Diarrhea – PWD) là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất trong chăn nuôi lợn, gây thiệt hại lớn về kinh tế do tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao. Nguyên nhân chính đến từ sự thay đổi đột ngột trong chế độ ăn, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, tổn thương niêm mạc ruột và mất cân bằng hệ vi sinh. Bài viết này sẽ phân tích các yếu tố nguy cơ trong thức ăn và đề xuất giải pháp dinh dưỡng tối ưu để phòng ngừa tiêu chảy ở lợn con sau cai sữa.
Nguyên Nhân Gây Tiêu Chảy Sau Cai Sữa Ở Lợn Con
1. Protein Cao Và Khó Tiêu Hóa
-
Mức protein thô (CP) quá cao (trên 20%) làm tăng nguy cơ tiêu chảy do ruột non chưa tiết đủ enzyme để tiêu hóa.
-
Protein khó tiêu (từ đậu nành, ngũ cốc) lên men ở ruột già, sinh ra độc tố như amoniac và amine, gây tổn thương niêm mạc ruột.
-
Giải pháp: Giảm CP xuống 17-18%, bổ sung axit amin tổng hợp và sử dụng protein dễ tiêu (bột huyết tương, bột cá).
2. Chất Kháng Dinh Dưỡng Trong Thức Ăn
-
Chất ức chế trypsin (trong đậu nành) làm giảm khả năng tiêu hóa protein.
-
Lectin và glycinin gây viêm ruột, tăng tính thấm niêm mạc.
-
Tannin và saponin ức chế enzyme tiêu hóa, gây rối loạn hấp thu.
-
Giải pháp: Xử lý nhiệt, lên men hoặc dùng enzyme (phytase, protease) để phân hủy chất kháng dinh dưỡng.
3. Chất Xơ Và Tinh Bột Khó Tiêu
-
Chất xơ hòa tan (β-glucan, pectin) làm tăng độ nhớt, giảm hấp thu dinh dưỡng.
-
Tinh bột kháng tiêu hóa (RS) lên men ở ruột già, gây đầy hơi và tiêu chảy.
-
Giải pháp: Cân bằng chất xơ (hạn chế chất xơ hòa tan trong 2 tuần đầu), sử dụng tinh bột dễ tiêu (gạo, ngô nấu chín).
4. Mất Cân Bằng Điện Giải
-
Tỷ lệ Na⁺, K⁺, Cl⁻ không cân đối gây rối loạn hấp thu nước, dẫn đến tiêu chảy.
-
Khả năng đệm axit cao (do thừa canxi) làm tăng pH dạ dày, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh.
-
Giải pháp: Bổ sung điện giải cân bằng, dùng khoáng hữu cơ thay vì vô cơ.
5. Độc Tố Nấm Mốc Trong Thức Ăn
-
Deoxynivalenol (DON) và aflatoxin gây tổn thương ruột, suy giảm miễn dịch.
-
Giải pháp: Kiểm tra nguyên liệu, sử dụng chất hấp phụ độc tố (bentonite, men vi sinh).
Giải Pháp Dinh Dưỡng Phòng Ngừa Tiêu Chảy
1. Tối Ưu Hóa Khẩu Phần Ăn
-
Giảm protein thô, tăng axit amin thiết yếu (lysine, methionine).
-
Dùng nguyên liệu dễ tiêu hóa: Bột huyết tương, bột cá, đậu nành lên men.
2. Bổ Sung Phụ Gia Thức Ăn
-
Axit hữu cơ (axit formic, lactic) giảm pH ruột, ức chế vi khuẩn gây bệnh.
-
Probiotics (Lactobacillus, Bifidobacterium) cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
-
Prebiotics (FOS, MOS) kích thích lợi khuẩn phát triển.
-
Enzyme tiêu hóa (protease, amylase) hỗ trợ tiêu hóa protein và tinh bột.
3. Kiểm Soát Chất Lượng Nguyên Liệu
-
Loại bỏ độc tố nấm mốc bằng chất hấp phụ.
-
Xử lý nhiệt để giảm chất kháng dinh dưỡng.
Kết Luận
Tiêu chảy sau cai sữa ở lợn con chủ yếu do protein khó tiêu, chất kháng dinh dưỡng, mất cân bằng điện giải và độc tố nấm mốc. Để phòng ngừa, cần:
Giảm protein thô, tăng protein dễ tiêu.
Xử lý nguyên liệu để loại bỏ chất kháng dinh dưỡng.
Cân bằng chất xơ và tinh bột trong khẩu phần.
Bổ sung axit hữu cơ, probiotics, enzyme để tăng cường tiêu hóa.
Áp dụng chiến lược dinh dưỡng khoa học sẽ giúp giảm thiểu tiêu chảy, nâng cao năng suất và hiệu quả chăn nuôi.
Nguồn: ecovet.com.vn
